Alusian, Diagramm zu Anal. Pr. I 28, 44a 11–35 (Vat. Reg. gr. 116)

Vorstufe

Ἐξήγησις εἰς τὸ Περὶ εὐπορίας προτάσεων διάγραμμα, τοῦ Ἀλουσιάνου

| Τοῦτο τὸ διάγραμμα τοῦ Περὶ εὐπορίας προτάσεων συνάγει τοὺς τέσσαρας τρόπους τοῦ πρώτου σχήματος (τὸν καθόλου καταφατικόν, | τὸν ἐκ τοῦ 'πᾶς–πᾶς–τὸ πᾶς', καὶ τὸν μερικὸν καταφατικόν, τὸν ἐκ τοῦ 'πᾶς–τίς–τὸ τίς', καὶ τὸν καθόλου ἀποφατικόν, τὸν ἐκ τοῦ 'οὐδείς–πᾶς– | τὸ οὐδείς', καὶ τὸν μερικὸν ἀποφατικόν, τὸν ἐκ τοῦ 'οὐδείς–τίς–τὸ οὐ πᾶς')· καὶ τὸν πρῶτον τρόπον τοῦ δευτέρου σχήματος, τὸν ἐκ τοῦ 'οὐδείς–πᾶς–τὸ οὐδείς', καὶ | τὸν δεύτερον, τὸν ἐκ τοῦ 'πᾶς–οὐδείς–τὸ οὐδείς'· καὶ τὸν πρῶτον τρόπον τοῦ τρίτου σχήματος, τὸν ἐκ τοῦ 'πᾶς–πᾶς–τὸ τίς', καὶ τὸν δεύτερον, τὸν ἐκ τοῦ 'οὐδείς–πᾶς– | τὸ οὐ πᾶς', καὶ τὸν τέταρτον, τὸν ἐκ τοῦ 'πᾶς–τίς–τὸ τίς'.

Ἔστι δὲ καὶ κατηγορούμενον καὶ ὑποκείμενον ἡ ΑΕ πρότασις· τὸ μὲν Α κατηγορούμενον, | τὸ δὲ Ε ὑποκείμενον. καὶ τῷ μὲν Α, τῷ κατηγορουμένῳ, ἔπεται τὸ Β, τῷ δὲ Γ ἕπεται τὸ Α· ἀλλότριον δὲ τοῦ Α τὸ Δ. ὁμοίως δὲ καὶ | τῷ μὲν Ε, ἤγουν τῷ ὑποκειμένῳ, ἕπεται τὸ Ζ, τῷ δὲ Η ἕπεται τὸ Ε· ἀλλότριον δὲ τοῦ Ε τὸ Θ.

Εἰ μὲν οὖν τὸ καθόλου καταφατικὸν | ἐν πρώτῳ σχήματι βούλει συνάξαι, βλέψον εἰς τοῦ κατηγορουμένου, τουτέστι τοῦ Α, τὰ ὑποκείμενα, τουτέστιν εἰς τὸ Γ, εἰς δὲ τοῦ | ὑποκειμένου, ἤγουν τοῦ Ε, τὰ καθολικώτερα, τουτέστιν εἰς τὸ Ζ. ἔσται τοίνυν τὸ μὲν Α κατὰ παντὸς τοῦ Γ, ταὐτὸν δ’ ἔστιν εἰπεῖν καὶ | κατὰ παντὸς τοῦ Ζ· τὸ γὰρ Γ ταὐτὸν τῷ Ζ· ἔχουσι γὰρ ἀμφότερα κοινὸν ὅρον τὸ κατὰ φύσιν. τὸ δὲ Ζ παντὶ τῷ Ε, τὸ Α ἄρα παντὶ τῷ Ε | ὑπάρξει· ἐκ γὰρ τοῦ 'πᾶς–πᾶς' ἐν πρώτω σχήματι συνάγεται συμπέρασμα τὸ 'πᾶς'.

Πάλιν, εἰ τὸ μερικὸν καταφατικὸν ἐν πρώτῳ σχήματι | βούλει συνάξαι, βλέψον εἰς τοῦ κατηγορουμένου, ἤγουν τοῦ Α, τὰ μερικώτερα, τουτέστιν εἰς τὸ Γ, εἰς δὲ τοῦ ὑποκειμένου, | ἤγουν τοῦ Ε, τὰ μερικώτερα, τουτέστιν εἰς τὸ Η. ἔσται τοίνυν τὸ μὲν Α κατὰ παντὸς τοῦ Γ, τὸ δὲ Γ ταὐτὸν τῷ Η· ἔχουσι γὰρ ἀμφότερα | κοινὸν ὅρον τὸν κατ’ ἀρετὴν βίον· τὸ δὲ Ε παντὶ μὲν ἦν τῷ Η, ἀντιστρεφόμενον δὲ τὸ 'πᾶς' εἰς τὸ 'τίς', ἐγένετο τὸ Η τινὶ τῷ Ε. | ὥστε, ἐπεὶ τὸ μὲν Α κατὰ παντὸς τοῦ Γ, ταὐτὸν δὲ τὸ Γ τῷ Η, τὸ δὲ Η τινὶ τῷ Ε, τὸ Α ἄρα τινὶ τῷ Ε ὑπάρξει· ἐκ γὰρ τοῦ 'πᾶς–τὶς' | ἐν πρώτῳ σχήματι συνάγεται συμπέρασμα τὸ 'τίς'. τὸ αὐτὸ δὲ τοῦτο ἔσται καὶ διὰ τοῦ τρίτου σχήματος τιθέμενον οὕτω· μέσος μὲν | γὰρ ὅρος ἔσται τὸ ΓΗ, μεῖζον δὲ ἄκρον τὸ Α, ἔλαττον δὲ τὸ Ε· ἔσται τοίνυν τὸ μὲν Α κατὰ παντὸς τοῦ ΓΗ καὶ τὸ Ε κατὰ παντὸς | τοῦ ΓΗ, τὸ Α ἄρα τινὶ τῷ Ε ὑπάρξει· ἐκ γὰρ τοῦ 'πᾶς–τὶς' ἐν τρίτῳ σχήματι συνάγεται συμπέρασμα τὸ 'τίς'.

Πάλιν εἰ τὸ καθόλου ἀποφατικόν, | ἤγουν τὸ 'οὐδείς', βούλει συνάξαι, βλέψον εἰς τοῦ κατηγορουμένου, ἤγουν τοῦ Α, τὰ ἀλλότρια, τουτέστιν εἰς τὸ Δ, εἰς δὲ τοῦ ὑποκειμένου, | ἤγουν τοῦ Ε, τὰ καθολικῶτερα, τουτέστιν εἰς τὸ Ζ. ἔσται τοίνυν τὸ μὲν Α κατ’ οὐδενὸς τοῦ Δ, ταὐτὸν δ’ ἔστιν εἰπεῖν καὶ κατ’ | οὐδενὸς τοῦ Ζ (ἔχουσιν γὰρ ἀμφότερα κοινὸν ὅρον τὸ ἀτελὲς καὶ τὴν κίνησιν), τὸ δὲ Ζ κατὰ παντὸς τοῦ Ε· ὥστε, ἐπεὶ τὸ μὲν Α | κατ’ οὐδενὸς τοῦ ΔΖ, τὸ δὲ ΔΖ παντὶ τῷ Ε, τὸ Α ἄρα οὐδενὶ τῷ Ε ὑπάρξει· ἐκ γὰρ τοῦ 'οὐδείς–πᾶς' ἐν πρώτῳ σχήματι συνά | γεται συμπέρασμα τὸ 'οὐδείς'. τὸ αὐτὸ δὲ τοῦτο γίνεται καὶ διὰ δευτέρου σχήματος τιθέμενον οὕτω· μέσος μὲν γὰρ ὅρος ἔσται τὸ ΔΖ, μεῖζον δὲ | ἄκρον τὸ Α, ἔλαττον δὲ τὸ Ε· ἔσται τοίνυν τὸ μὲν ΔΖ κατ’ οὐδενὸς τοῦ Α καὶ πάλιν τὸ ΔΖ κατὰ παντὸς τοῦ Ε, τὸ Α ἄρα οὐδενὶ | τῷ Ε ὑπάρξει· συνάγεται γὰρ ὁ πρῶτος τρόπος τοῦ δευτέρου σχήματος ἐκ τοῦ 'οὐδείς–πᾶς–τὸ οὐδείς'. γίνεται δὲ τοῦτο καὶ | ἀνάπαλιν· βλέψον γὰρ εἰς τοῦ ὑποκειμένου, ἤγουν τοῦ Ε, τὰ ἀλλότρια, τουτέστιν εἰς τὸ Θ, εἰς δὲ τοῦ κατηγορουμένου, ἤγουν τοῦ | Α, τὰ καθολικώτερα, ἤγουν εἰς τὸ Β· ἔσται τοίνυν τὸ μὲν Ε κατ’ οὐδενὸς τοῦ Θ, τὸ δὲ Θ ταὐτὸν τῷ Β, (ἔχουσι γὰρ ἀμφότερα | κοινὸν ὅρον τὸ ἐπίπονον καὶ τὸ ὠφέλιμον), τὸ δὲ Β παντὶ τῷ Α· ὥστε, ἐπεὶ τὸ μὲν Ε κατ’ οὐδενὸς τοῦ ΘΒ, τὸ δὲ ΒΘ παντὶ | τῷ Α, τὸ Ε ἄρα οὐδενὶ τῷ Α· ἐπεὶ δὲ ἀντιστρέφει ἡ 'οὐδεὶς' πρὸς ἑαυτήν, καὶ τὸ Α οὐδενὶ τῷ Ε. τὸ αὐτὸ δὲ τοῦτο γίνεται | καὶ διὰ τοῦ δευτέρου σχήματος τιθέμενον οὕτω· μέσος μὲν γὰρ ὅρος ἔσται τὸ ΘΒ, μεῖζον δὲ ἄκρον τὸ Α, ἔλαττον δὲ τὸ Ε· ἔσται τοί | νυν τὸ μὲν ΘΒ παντὶ τῷ Α καὶ πάλιν τὸ ΘΒ οὐδενὶ τῷ Ε, τὸ Α ἄρα οὐδενὶ τῷ Ε· συνάγεται γὰρ ὁ δεύτερος τρόπος τοῦ δευτέρου σχήματος | ἐκ τοῦ 'πᾶς–οὐδεὶς–τὸ οὐδείς'.

Εἰ δὲ τὸ μερικὸν ἀποφατικὸν ἐν πρώτῳ σχήματι βούλει συνάξαι, ἤγουν τὸ 'οὐ πᾶς', βλέψον εἰς τοῦ | κατηγορουμένου, ἤγουν τοῦ Α, τὰ ἀλλότρια, τουτέστιν εἰς τὸ Δ· εἰς δὲ τοῦ ὑποκειμένου, ἤγουν εἰς τοῦ Ε, τὰ μερικώτερα, ἤγουν εἰς τὸ Η. ἔσται | τοίνυν τὸ μὲν Α οὐδενὶ τῷ Δ, ταὐτὸν δ’ ἔστιν εἰπεῖν καὶ οὐδενὶ τῷ Η· ἔχουσι γὰρ ἀμφότερα κοινὸν ὅρον τὸ ἀλυσιτελὲς καὶ τὴν ἀ | πονίαν. τὸ δὲ Ε παντὶ ἦν τῷ Η· ἀντιστρεφόμενον δὲ τὸ 'πᾶς' εἰς τὸ 'τὶς' ἐγένετο τὸ Η τινὶ τῷ Ε· ὥστε, ἐπεὶ τὸ μὲν Α κατ’ οὐδε | νὸς τοῦ ΔΗ, τὸ δὲ Η τινὶ τῷ Ε, τὸ Α ἄρα οὐ παντὶ τῷ Ε ὑπάρξει· ἐκ γὰρ τοῦ 'οὐδείς, τὶς' ἐν πρώτῳ σχήματι συνάγεται συμπέρασμα | τὸ 'οὐ πᾶς'. τὸ αὐτὸ δὲ τοῦτο γίνεται καὶ διὰ τοῦ τρίτου σχήματος τιθέμενον οὕτω· μέσος μέν γὰρ ὅρος ἔσται τὸ ΔΗ, μεῖζον δὲ ἄκρον | τὸ Α, ἔλαττον δὲ τὸ Ε· ἔσται τοίνυν τὸ μὲν Α οὐδενὶ τῷ ΔΗ, τὸ δὲ Ε παντὶ τῷ ΔΗ, τὸ Ε ἄρα οὐ παντὶ τῷ Α· ἐκ γὰρ τοῦ 'οὐδείς–πᾶς' | ἐν τρίτῳ σχήματι συνάγεται συμπέρασμα τὸ 'οὐδείς'. καὶ οὕτως ἅπαντες οἱ συλλογισμοὶ τελειοῦνται διὰ τούτου τοῦ διαγράμματος. |^{f. 133av}