Inhalt

  • Das Ms. enthält zahlreiche kürzere und längere Texte astrologischen Inhalts. Näheres bei J. Iriarte, S. 321–347 und C. O. Zuretti, Codd. astrol., XI 2, S. 53–71.
  • (ff. 13) Verschiedenes über den Mond, das Schaltjahr, das Osterfest und dgl. (Vgl. Codd. astrol. XI 2, S. 53–54).
  • (ff. 421) Probl. I 1–II 14.
  • (ff. 2246V) 〈Ps.-Alexander von Aphrodisias, Problemata〉 (Im Ms. Ἀριστοτέλους περὶ ζῴων ἰδιότητος ἐπιγράφηται· προοίμιον, inc. οἱ μὲν πλεῖστοι τῶν παλαιοτέρων ἰατρῶν, des. καὶ τῶν παραπλησίων. Danach f. 23 Ἀριστοτέλους ἰατρικῶν προβλημάτων καὶ φυσικῶν ἐκλογαὶ τὸ γ und f. 27 Zwischentitel ἀριστοτέλους φυσικὰ προβλήματα τοῦ δ.), (ed. H. Usener, Progr. Berlin 1859, S.1,4 – 37,18; das Prooemium aus dieser Hs. ediert von J. Iriarte, S. 322–323).
  • (ff. 46V55) 〈Ps.-Alexander von Aphrodisias, Problemata I〉 1–21, 23–29, 31–34, 36–37, 41, 44, 47–48, 50–51, 54–58, 63, 66, 68–72, 75–67, 78, 81–82, 88, 97, 101–103, 107–117, 122–123, 126–128, 132, 134, 137–141, 144, 149, II 7, 25–26, 47, 53, 55, 58, 68, 64 (ed. J. L. Ideler, Physici et Medici Graeci Minores, I, Berlin 1841, S. 3–80).
  • (f. 55RV) Cassius Iatrosophistes, Problemata 12, 20, 23, 35, 63, 64, z.T. in abgekürzter Fassung (ed. J. L. Ideler, Phys. et Med. Gr. Min., I, S. 144–167).
  • (f. 55V) 〈Probl.〉 37,5; 38,11; 6; 7; 2.
  • (f. 56RV) Über die Winde, inc. ἔστι μέρος τοῦ οὐρανοῦ ἀνατολικὸν θερινὸν, des. ἀλλ` ὁ δὲ βορρᾶς κατὰ συμβεβηκός.
  • (ff. 5865) 〈Simplikios, in Cael. comm.〉, Auszug (Im Ms. ἐκ τοῦ Δαμασκίου περὶ τοῦ γεννητοῦ), inc. ὅτι διελέσθαι δεῖ τὸ τοῦ γεννητοῦ σημαινόμενα, des. imperf. τῷ χρόνῳ συλλύεσθαι (CAG VIII, S. 92,30 – 105,17).
  • (ff. 6674V) 〈Symeon Seth, Conspectus rerum naturalium〉 (im Ms. Κυθαγόρου φιλοσόφου λόγος τρίτος) III, S. 35,7 – 59,8; IV, S. 78,15 – 81,8 (ed. A. Delatte, Anecdota Atheniensia, II, Liège – Paris 1939).
  • (ff. 74V–##) 〈Ps.–〉Pythagoras, Computus de pueris nascentibus, inc. ὁ Κρόνος σημαίνει τοιούτος ἄνδρας, des. τραχεῖς καὶ ἀλαζονικωτέρους ed. C. O. Zuretti, Codd. Astrol., XI 2, S. 124–125).
  • (f. 75V) Über die sieben Planeten (ed. C.O. Zuretti, a. O., S.125).
  • (f. 76) Schemata. Tierkreiszeichen.
  • (ff. 7682V) Verschiedene Texte astrologischen Inhalts (ed. C. O. Zuretti, a. O., S. 126–139).
  • (ff. 82V–96) Pythagoreische Divinationsmethode anhand der Buchstaben des Namens (im Ms. Πυθαγόρας Τηλαύγῃ χαίρειν) und andere Texte ähnlichen Inhalts (ed. C. O. Zuretti, a. O., S. 139–162).
  • (ff. 96V105) Symeon Seth, Conspectus rerum naturalium (ed. A. Delatte, Anecdota Atheniensia, II, S. 17,1 – 89,8; hier eine Kurzfassung vgl. Delatte, S. 6–7).
  • (ff. 105V119V) Symeon Seth, De utilitate corporum caelestium (ed. A. Delatte, a. O., S. 91,1 – 126,25).
  • (ff. 119V–##) Adamantios der Sophist, inc. ἐπεὶ δὲ οἱ κατ` οὐρανὸν ἀστέρες (ähnlich V. Rose, Anecd., I, Berlin 1864, S. 47,20), des. μηνὶ φευρουαρίῳ κς χελιδόνες φαίνονται.
  • (f. 120V) Über die Winde, inc. οἱ τοπικοὶ ἄνεμοι τῶν καθολικῶν νοσερώτεροι, des. καὶ οἰκειότεροι μᾶλλον τοῖς σώμασιν ἡμῶν (ed. V. Rose, Anecd., I, S. 52, 5–21). Mit einer kurzen Anmerkung von K. Laskaris.
  • (f. 121 – ?) 〈Ps.-〉Pythagoras, Computus de pueris nascentibus (fast wie oben f. 74V).
  • (f. 121V123V) 〈Ps.-〉Pythagoras, Über die zwölf Tierkreiszeichen, inc. Κριοῦ οἱ ἔχοντες ζῴδιον, (= f. 80V, ed. Zuretti, S. 135,24). Danach weitere kleine Texte astrologischen, metereologischen und geographischen Inhalts (vgl. Zuretti S. 68–69, teilweise ediert von J. Iriarte, S. 343).
  • (ff. 124129V) 〈Ps.-〉Timaios Lokros, De universi natura.
    Danach (f. 129RV) Zahlen und Scholien.
  • (ff. 130V131) Petosiris, Organon astronomicum, inc. Φñφος σεληνιακòς διὰ οὗ, des. Δαυὶδ τòν Γολιάθ (ed. C. O Zuretti, a. O., S. 163–164).
    Danach (f. 131) Figur des ἡμικύκλιον ἀναστάσεως ζωñς πράξεως καὶ εὑρέσεως.
  • (ff. 132175) Pharmakologisches
    a) Πεδανίου Διοσκουρίδους Ἀναζάρβεως περὶ δυνάμεως ἁπλῶν φαρμάκων. περὶ τῶν ἀπὸ γευστοῦ ποιοτήτων δηλουμένων κράσεων, οὔτʾ ἐξ ὀσμñς ἐστιν ἀσφαλὲς τò τεκμαίρεσθαι (wörtlich identisch mit Galen, De simpl. medic. IV 23, Bd. XI, S. 700, 4 sqq. Kühn), des. τò δὲ ἐλαιῶδες ὑγραίνει, μαλάττει, χαλᾶ (nicht bei Galen)
    b) (f. 132V) περὶ τάξεως καὶ ἀποστάσεως τῶν κράσεων, inc. τò μὲν δὴ σύμμετρον φάρμακον ὡς ὁμοίας, des. ὀμφάκιον καὶ ῥοῦς καὶ συπτηρία
    c) (f. 133 sqq. alphabetische Liste von Heilpflanzen, -tieren etc. mit der Angabe ihrer Heilkräfte, inc. ἀρχὴ τοῦ α ἀβρότονον θεμαίνει καὶ ξηραίνει, des. τò δὲ σπέρμα λεπτομερὲς καὶ ξηραντικòν ἀδήκτως. Dieses des. ist wörtlich identisch mit Galen, De simpl. medic. VIII 24, Bd. XII, S. 158, 17 Kühn.
    Der Heilmittelkatalog unseres Ms. ist jedoch nicht identisch mit dem von Galen, op. cit., Bücher VI-VIII. Möglicherweise besteht er aus alphabetisch geordneten Auszügen aus Dioskorides, De materia medica. Das ## Kapitel περὶ παιωνίας (f. 159 sqq.) und einige Zeilen über den τρωγλοδύτης (f. 168) gibt C. O. Zuretti, a. O., S. 164–167, heraus. Die Texte a), b) und c) kommen auch im Matrit. 4631 (N 110), ff. 86 sqq. vor. d) (ff. 171175) περὶ τινων βοτανῶν δυνάμεως, inc. ἀφίνθιον θερμόν ἐστι καὶ ξηρòν, des. λευκαίνει τε τοὺς ὀδόντας τριβόμενον.
  • (f. 176) Philostratos, Dialexis I (im Ms. Φιλοστράτου Ἀσπασίᾳ εὖ πράττειν), inc. τòν ἐπιστολικòν χαρακτñρα, des. τὰ δὲ κοινὰ κοινῶς (ed. C. L. Kayser, II, Leipzig 1871, S. 257,27–258,29).
  • (f. 176V) Hermes Trismegistos IX 4, inc. τοῦ γὰρ θεοῦ τὰ σπέρματα, des. μόνος ἀγαθοποιεῖ(ed. A. D. Nock, I, Paris 1954, S. 97–98). Danach Epicharm, Sentenz (vier Verse), inc. φύσις ἀνθρώπων, des. πανταχόθεν συλλέγεσθαι (Der erste Vers ist eine andere Fassung von Fr. 246 Kaibel = 228 Olivieri = VS 23 B 10).
  • (ff. 177–##) Hermes Trismegistos XIV (ed. A. D. Nock, II, Paris 1945, S. 222–226).
  • (f. 179) Sentenzen von Chrysipp, Zenon, Platon, Aristotekes, Porphyrios.
  • (ff. 180–##) Sanchoniaton, Theologie der Phönizier, Auszug: Daß die Sonne kein Gott sei, inc. ὁ θεός ἐστιν ἀσώματός τε καὶ παντάπασιν ἄυλος, des. ὁ δὲ σῶμα καὶ ὅσα τούτῳ παρέπεται.
  • (f. 181V–##) Über das Epicherem, inc. ἐπιχείρημά ἐστι κατὰ μὲν Ἁρποκρατίωνα, des. λῆμμα, ἐπιφορά (vgl. Chr. Walz, Rhet. Gr., VII 752, 5 sqq.).
  • (ff. 182185V) Über die Fische (im Ms. περὶ ἰχθύων ἀπὸ Ὀπιανοῦ), inc. τῶν ἰχθύων οἱ μὲν φύονται καὶ βόσκονται παρὰ τοὶς χθαμαλοῖς αἰγιαλοῖς ψάμμων ἐρεπτόμενοι, des. καὶ οὐδὲ τὸν τόκον αὐτῶν βλάπτονται (wohl eine prosaische Paraphrase von Oppian, Halieutika I 95 sqq.). Danach (ohne Titel) inc. ἡ φώκη, ἣν οἱ Ῥωμαῖοι βοῦν, des. ἡ δὲ χολὴ σὺν μέλιτι χριομένη πᾶσαν ὀφθαλμίαν θεραπεύει (des. identisch mit Kyraniden, ed. Kaimakis IV 67, 27, S. 293).
  • (f. 186) Über die Schlauheit der Fische, und wie sie den Fischern entkommen, inc. ὁ κεστρεὺς ὅτε νοήσῃ ἑαυτὸν, des. ἔτι καὶ αἱ τευθίδες ῥίπτουσι ἐρυθρὸν ἢ πυρὸν καὶ φεύγουσι (wohl eine prosaische Paraphrase von Oppian, Halieutika III 98–168).
  • (f. 186 ##) Aelian (im Ms. ἐκ τῶν τοῦ Αἰλίου), De natura animalium IX 6; 26; X 40; XI 37; VI 57; 49; XVII 16 (ed. R. Hercher, Leipzig 1864).
  • (ff. 187188V) Über das Aufbewahren von Speisen, inc. ὁ σίτος φυλάττεται εἰ τέφραν κλιματίδων (vgl. H. Beck, Geoponica, II 27,6; II 20 etc., Leipzig 1895)
  • (ff. 188V189V) Über das Pflanzen, inc. δεῖ φυστεύειν τὰ δένδρα, des. σύνθεσις θαυμαστὴ καὶ τοῖς πολλοῖς ἄγνωστος.
  • (ff. 191211V) 〈Georgios〉 Gemistos 〈Plethon,〉 De Platonicae et Aristotelicae philosophiae differentia (PG 160, Sp. 889–929 B).
  • (ff. 212246) Synesios, De insomniis (ed. N. Terzaghi, II, Rom 1944, S. 143,12–189,7). f. 212 am Rand Auszug aus dem Kommentar des 〈Nikephoros Gregoras〉, inc. ὣσπερ τὰ τῶν βασιλέων κειμήλια, des. ὅστις ποτὲ ὁ τῷ συγγράμματι τῷδε ἐντυγχάνων, καὶ δέχῃ (PG 149, Sp. 529 B – 531 A).
  • Leer


    3V, 21V, 57RV, 65V, 130, 131V, 175V, 190RV.

Physische Beschaffenheit

Beschreibstoff

Format

Folienzahl

Geschichte

Datierung

Bibliographie

Text.

    Probl.

    • C. Bussemaker. ed. Arist. IV 1, S. VIII–XVII (hat den Matr. Φ – hier fälschlicherweise unter der Signatur 94 statt 84 zitiert – für seine Edition in situ benutzt).

    Ps.-Alexander von Aphrodisias

    • J. Iriarte, S. 322–323 (ediert das Prooemium aus dieser Hs.)
    • H. Usener, ed. Alexander von Aphrodisias, S. IIII sqq. (... Matritensem librum multo potiorem esse auctorem codicum quibus TV [= Ch. A. Brandis] usus erat consensus me docebat).

    Symeon Seth

    • A. Delatte, Anecd. Atheniensia et alia, II, Liége-Paris 1939 (Siegel O, In der Σύνοψις und in περὶ χρείας einige Korrekturen vom Kopisten selbst. Späterer Korrektor (O2) verbessert manches, bes. in περὶ χρείας).

Weitere Sekundärliteratur

  • Catal. Astrol. V S. 91ff?
  • M. H. Thomson (éd.), Textes grecs inédits relatifs aux plantes, Paris 1955 (Vermerk von P.M.: “Erst heute (3.5.82) bei den Byzantinisten einge[##]. Enthält keinen Text aus unserem Ms.!“).

Quelle

  • P. Moraux (undatiertes Typoskript aus dem Besitz des Aristoteles-Archivs; nach hsl. Notiz zu Thompson [s. Bibl.] ist der 3.5.1982 terminus post quem).
Die Erstellung der Daten in "CAGB digital" ist ein fortlaufender Prozess; Umfang und Genauigkeit wachsen mit dem Voranschreiten des Vorhabens. Ergänzungen, Korrekturen und Fehlermeldungen werden dankbar entgegengenommen. Bitte schreiben Sie an agiotis@bbaw.de.

Zitierhinweis

Madrid, Biblioteca Nacional, Matr. 4616, in: CAGB digital, hg. v. Commentaria in Aristotelem Graeca et Byzantina. Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. URL: https://cagb-digital.de/id/cagb4335893 (aufgerufen am 18.4.2024).

Permalink

https://cagb-digital.de/id/cagb4335893

Dateipfad: /Handschriften/Spanien/Madrid/Biblioteca-Nacional/Madrid-BN-4616.xml